De heilige rituelen van peyote: geschiedenis, betekenis en cultureel erfgoed

Peyote, oftewel Lophophora williamsii, is een cactussoort die van oorsprong in het zuiden van de Verenigde Staten en het noorden van Mexico groeit. De cactus is rijk aan mescaline en wekt hierdoor sterke visionaire ervaringen op. Daarom speelt peyote een belangrijke rol in de traditionele spirituele praktijken van bepaalde inheemse Amerikaanse groepen.

In deze handleiding gaan we uitgebreid in op heilige peyote rituelen. Daarbij onderzoeken we het traditionele gebruik van peyote, de structuur en opbouw van ceremonies en welke muziek, gebeden en andere rituelen gangbaar zijn. Verder kijken we naar het geloof en de geschiedenis van de Native American Church, die nog steeds peyote ceremonies houdt als onderdeel van haar spirituele activiteiten.

Let op: Zamnesia ondersteunt of promoot het recreatieve gebruik van peyote niet. Dit artikel is uitsluitend bedoeld ter informatie.

Als je ervoor kiest om peyote te proberen of het ceremoniële gebruik ervan te onderzoeken, doe dat dan met respect. Deze heilige plant staat al eeuwenlang in hoog aanzien en is geen simpele partydrug.

Oorsprong en geschiedenis van peyote rituelen

Peyote groeit van nature in een heel klein deel van Noord-Amerika, namelijk in de Chihuahuan woestijn in het noorden van Mexico en een klein deel van het zuiden van Texas. Het oudste archeologische bewijs van het gebruik van peyote door mensen komt uit de Shumla-grotten en is bijna 6000 jaar oud.

De Shumla-grotten liggen langs de Rio Grande in het zuidwesten van Texas en werden prehistorisch als schuilplaatsen gebruikt. In de jaren 1930 troffen archeologen monsters van peyote aan in een van deze grotten. Op basis van meerdere koolstofanalyses bleek dat deze monsters dateerden van ongeveer 4200 v. Chr. (Terry et al., 2006).

De monsters in kwestie waren echter geen natuurlijke stukjes peyote cactussen. Het bleken namelijk geperste schijven of knoppen te zijn, die gemalen peyote en ander plantaardig materiaal bevatten. De hoeveelheid mescaline bedroeg ongeveer 2% en men vermoedt dat ze speciaal waren gemaakt om in spirituele ceremonies te gebruiken.

Vlakbij de Shumla-grotten vonden archeologen ook een rotsschildering, die nu bekendstaat als de 'White Shaman Mural'. Naar verluidt is deze muurschildering zo'n 4000 jaar oud. De antropomorfe afbeeldingen zijn opgevat als een weergave van de geboorte van tijd, sjamanistische praktijken en peyotegebruik.

De Native American Church en de legalisatie van peyote

Een van de meest iconische toepassingen van peyote komt van de peyote ceremonies die gehouden worden door de Native American Church. In tegenstelling tot wat je zou denken, zijn deze ceremonies relatief modern. Ze zijn namelijk halverwege de 19e eeuw ontstaan, na de verplaatsing van inheemse stammen als gevolg van de 'Indian Removal Act' van 1830.

Verschillende stammen, waaronder de Kiowa, Comanche en Apache, kwamen waarschijnlijk met peyote in aanraking via de oorspronkelijke bewoners uit het noorden van Mexico, zoals de Huichol, Cora en Tarahumara. Quanah Parker, Comanche leider en een van de oprichters van de Native American Church (NAC), was groot voorstander van peyote en peyotisme. Volgens de overlevering genas hij een ernstige ziekte met behulp van de cactus (Jay, 2019).

Uiteraard stuitte het gebruik van peyote door de inheemse bevolking op juridisch, raciaal en religieus protest van christelijke missionarissen en Indian Agents (Amerikaanse of Canadese ambtenaren die contacten onderhielden met inheemse stammen). In 1917 voerden de staten Colorado en Utah verboden op peyote door. In 1918 nam het Huis van Afgevaardigden een federaal verbod aan, maar dit werd door de Senaat verworpen (Dawson, 2018).

Ondanks dit alles groeide peyotisme uit tot een centraal onderdeel van het leven in de reservaten. Door middel van zang en gebed verenigden de ceremonies vrienden en familie. Antropoloog Omer Stewart (1987) stelde dat de ceremonies in Oklahoma een opvallend 'hoge morele toon' aansloegen, zeker vergeleken met de traditionele ceremonies in Mexico. Deze vormden de basis voor de Native American Church.

De geschiedenis van de in 1918 in Oklahoma opgerichte Native American Church begint eigenlijk al in de jaren 1890, toen de mensen van de Grote Vlakten kennismaakten met peyote. De overtuigingen en praktijken van de kerk combineren aspecten van het christendom en inheemse spiritualiteit, zij het in variërende mate (The Pluralism Project, n.d.).

Zo is de NAC monotheïstisch en gelooft in een opperwezen of God die bekendstaat als de Grote Geest, of Great Spirit. Het verwerpt ook het pauselijk gezag en heeft enkele protestantse kenmerken overgenomen. Dat gezegd hebbende, zijn er veel verschillende stromingen of 'wegen' binnen de kerk, waarvan de Cross Fire weg en de Half Moon weg de meest voorkomende zijn.

Uiteindelijk heeft de Amerikaanse overheid peyote alsnog verboden. Onder de Controlled Substances Act van 1970 werd het geclassificeerd als Schedule 1-stof. Leden van de Native American Church wonnen echter in 1978 hun recht op het legale gebruik van peyote terug dankzij de American Indian Religious Freedom Act. Onder deze wet werd een expliciete uitzondering gemaakt, waardoor leden van de Native American Church peyote mochten gebruiken als onderdeel van hun spirituele praktijken.

Het verloop van een peyote ceremonie

Hieronder bekijken we de structuur van een typische peyote ceremonie. Deze informatie is afkomstig uit de observaties en herinneringen van Omer Stewart (die deelnam aan talloze ceremonies van de Kiowa en andere stammen), maar ook uit modernere bronnen.

In de Verenigde Staten en Canada komen twee verschillende rituele variaties voor: het Cross Fire ritueel en het Half Moon ritueel. Deze zijn vernoemd naar de twee belangrijkste sekten van de Native American Church. Leiders van peyote ceremonies (ook bekend als peyotisten, peyote chiefs of roadmen) hebben echter de vrijheid om de ceremonies naar eigen inzicht te leiden en brengen dan ook vaak kleine variaties aan.

De peyote ceremonies van Cross Fire en Half Moon verschillen op veel vlakken. Bij het Half Moon ritueel rookt men bijvoorbeeld tabak, terwijl het Cross Fire ritueel over het algemeen meer naar de bijbel verwijst. Sterker nog, de bijbel ligt er vaak uitgestald en ceremonies eindigen meestal met een preek gebaseerd op bijbelteksten.

Opening en zitplaatsen

Peyote ceremonies vinden meestal plaats in tipi's. Over het algemeen zullen de deelnemers zich voor zonsondergang verzamelen. Het kan echter ook gebeuren dat de roadman hen uitnodigt om eerder aanwezig te zijn om te helpen bij de voorbereidingen. Denk aan het opzetten van de tipi of het plukken van de Lophophora williamsii die tijdens de ceremonie wordt geconsumeerd.

De deelnemers zitten gewoonlijk in een cirkel rond het centrale vuur en altaar. Soms kiezen roadmen ervoor om vrouwen en mannen van elkaar te scheiden of de mannen voor de vrouwen te plaatsen. Sommige roadmen houden zich aan de traditionele volgorde om deelnemers in de ruimte uit te nodigen: eerst de assistenten (waaronder de vuurleider, drummer en cederman), gevolgd door alle mannen en als laatste alle vrouwen en kinderen. De Native American Church beschouwt peyote als veilig voor kinderen, zwangeren en vrouwen die borstvoeding geven.

Daarna volgt een ritueel, dat bestaat uit het verbranden en smudgen van aromatisch cederhout om de ceremoniële ruimte en de deelnemers te zuiveren. De roadman richt zich dan naar het oosten en doet een openingsgebed, waarbij hij de vier windrichtingen en de Grote Geest aanroept.

Inname van Lophophora williamsii en eerste gebed

Vervolgens haalt men de peyote tevoorschijn om het te zegenen. De meest traditionele gebruiksmethode is het kauwen op verse of gedroogde cactusknoppen. Toch worden er bij modernere of toeristische rituelen soms ook wel thee of capsules met gemalen peyote aangeboden (hoewel er vaak wordt neergekeken op deze niet-traditionele methoden).

De roadman kan de deelnemers uitnodigen om hun intenties voor de ceremonie uit te spreken voordat ze de cactus opeten. Als iedereen peyote heeft gegeten, volgt een reeks gebeden, gevolgd door het zingen en spelen van traditionele muziek.

Water om middernacht

Om ongeveer middernacht is er een pauze. Een assistent (traditioneel de Water Woman) deelt dan water uit aan de deelnemers. Maar voordat dat gebeurt, wordt er eerst een gebed uitgesproken. Sommige roadmen geven aan dat dit deel van het ritueel reiniging en vernieuwing symboliseert. Het vuur wordt opnieuw aangewakkerd en er vindt wederom een ronde van gebeden en gezangen plaats. In dit stadium voelen de deelnemers waarschijnlijk de piek van de effecten van peyote.

Zonsopgangsritueel en opnieuw water uitdelen

Tegen zonsopgang deelt men voor de tweede en laatste keer water uit, wat direct het einde van de ceremonie markeert. Mogelijk spreekt men ook nog wat laatste gebeden uit en vraagt men de deelnemers om te zitten en te zingen, waarbij ze soms ook tabak roken, kijkend naar de zon die in het oosten opkomt. Hierna is een gezamenlijk ontbijt niet ongebruikelijk.

Ceremoniële peyote muziek

Muziek speelt een centrale rol bij peyote ceremonies. Het bestaat uit zang, begeleid door een watertrommel en kalebas ratel. De ceremonies kunnen wat van elkaar verschillen, maar de muziek is redelijk standaard, zelfs onder verschillende stammen. De volgende vier liederen staan centraal bij alle peyote ceremonies:

• Openingslied: nodigt de Grote Geest uit in de ruimte en zet de aanvankelijke sfeer van de ceremonie.
• Middernachtelijk waterlied: begeleidt het middernachtelijke waterritueel.
• Zonsopgangslied: symboliseert een spirituele wedergeboorte.
• Slotlied:dankbetuiging en afsluiting van de ceremonie.

De gebruikelijke instrumenten om muziek te maken, zijn onder andere:

• De menselijke stem, die de melodie en spirituele intenties van het lied overbrengt.
• De watertrommel, die men voor elke ceremonie met water vult en opnieuw afsluit. De tonen en klanken van de trommel zijn afhankelijk van de beweging van het water erin, waardoor een organisch, veranderlijk geluid ontstaat.
• De kalebas-ratel, die soms prachtig versierd is. Over het algemeen zullen de zangleiders deze ratel gebruiken.

Zodra de deelnemers Lophophora williamsii hebben ingenomen, begint de muziek. De volgorde van de ceremonie is vrij strikt. Eerst worden een versierde staf, een ratel en een adelaarsveer met de klok mee door de cirkel gegeven. Degene die de staf vasthoudt, leidt het zingen. De eerste zanger zingt vier openingsliederen terwijl hij de ratel en de staf vasthoudt, waarbij de drummer de begeleiding op zich neemt. Daarna gaan de instrumenten rond; het is de bedoeling dat alle deelnemers viermaal een set van vier liederen zingen.

Traditioneel zingen of drummen vrouwen niet tijdens peyote ceremonies. In plaats daarvan ondersteunen ze het ritueel via hun gebed en aanwezigheid. Moderne ceremonies kunnen vrouwen echter wel betrekken bij het maken van muziek.

Het zingen en trommelen duurt meestal de hele ceremonie en stopt alleen tijdens het water drinken. De muziek is bedoeld om de spirituele intensiteit van de ceremonie te versterken; het is een gebed in klanken.

Opvattingen en kernwaarden van peyotisme

De structuur van peyote rituelen lijkt simpel. Toch is de spirituele betekenis ervan diepgaand. Het is een heilige, op de gemeenschap gebaseerde spirituele praktijk met een eeuwenlange traditie. Daarbij is het gevormd door bijzonder specifieke wereldbeelden met vaste opvattingen, zelfs tussen verschillende stammen.

Een aantal van de kernwaarden van peyotisme zijn:

• De Grote Geest:Leden van de Native American Church geloven in één enkel, oppermachtig spiritueel wezen, ook bekend als Great Spirit, Grote God of Schepper. De Grote Geest is de bron van al het leven en ook de hoeder van de natuur en het spirituele rijk. Alle liederen en gebeden van een ceremonie zijn gericht aan de Grote Geest in een zoektocht naar begeleiding, genezing, spirituele harmonie en waarheid.
• Peyote, de heilige boodschapper: Peyote is niet zomaar een psychedelische cactus. Het is een heilig medicijn, een spirituele entiteit en een hulpmiddel om met de Grote Geest te communiceren. Zowel de peyoteros (de kwekers en leveranciers van peyote), de roadmen en hun assistenten hebben veel eerbied voor de plant. Hetzelfde geldt voor de deelnemers aan de ceremonies.
• Ceremonies als middel tot zuivering en verlichting: Een peyote ritueel kan verschillende doeleinden hebben. Denk aan het aanpakken van fysieke of mentale problemen, het verkrijgen van helderheid over doelen of belangrijke levensbeslissingen, of het zoeken naar andere vormen van begeleiding. Daarbij is er een overkoepelend streven, namelijk spirituele zuivering, verlichting en verbondenheid met het hogere levensdoel of de waarheid. Veel deelnemers ervaren ceremonies als bijzonder diepgaand en verhelderend.
• Het belang van gebed: Tijdens de ervaring met peyote staat gebed centraal. Aangenomen wordt dat het ongelooflijk krachtig is, vooral als mensen het samen doen. Precies daarom spoort men deelnemers aan om actief deel te nemen aan zang en gebed om de groep en hun intenties te verenigen.
• Zuiverheid en bescheidenheid: De leer van peyotisme stelt dat genezing en begeleiding alleen mogelijk zijn als men open, eerlijk en bereidwillig is. De redenen waarom deelnemers een ceremonie bijwonen kunnen uiteenlopen, maar van iedereen wordt een rein hart, een bescheiden geest en een positieve intentie verwacht. Sommige roadmen vragen deelnemers te vasten voor een ceremonie, of het gebruik van andere stoffen te staken, maar dat is niet altijd het geval. Toch verwacht men tijdens elke ceremonie respect en openheid van elke deelnemer.
• Levende traditie: Peyote rituelen zijn gekenmerkt door structuur, maar toch zijn ze ook voortdurend in ontwikkeling. Peyotisme is namelijk een levende traditie en aan verandering onderhevig, zoals voor alle levende dingen geldt. Omdat roadmen de ceremonies leiden en de intentie hebben om het huidige moment zo goed mogelijk te dienen, staan ze open voor vernieuwing.
• Het heilige getal vier: Het getal vier komt overeen met de vier windrichtingen (noord, zuid, oost en west). Het symboliseert evenwicht en kosmische oriëntatie in het peyotisme en daarom is het in veel onderdelen van een ceremonie aanwezig. Zo kan het gebeuren dat deelnemers aan het begin van het ritueel wordt gevraagd om vier peyote-knoppen te eten en, zoals al vermeld, vier rondes van vier liederen te zingen. Sommige roadmen verbranden daarnaast vier cederhoutjes in het begin van de ceremonie, of houden vier heilige waterrituelen.

Peyotisme: een traditie van eerbied en vernieuwing

Lophophora williamsii is veel meer dan een psychedelische cactus; voor inheemse Amerikaanse stammen heeft deze plant een vergaande ceremoniële en spirituele waarde. Het speelt een centrale rol in een gestructureerde religie (peyotisme) en vormt de kern van de rituelen van de Native American Church. Peyote is dus zeker geen simpele recreatieve stof.

Peyote en de rituelen die het gebruik ervan omringen, helpen verschillende inheemse volkeren al generaties lang bij hun genezing en de omgang met al wat goddelijk is. Om je kennis over deze heilige cactus te vergroten en de traditie te eren, kun je ons artikel over peyote lezen. Daarnaast kun je deze kwetsbare cactussoort helpen in stand te houden door hem zelf te kweken met een van onze gewortelde peyote planten, of leer hoe je peyote vanuit zaad opkweekt.

Steven Voser

Steven Voser is een onafhankelijke cannabisjournalist met meer dan zes jaar ervaring in het schrijven over alles omtrent wiet: hoe je het kweekt, hoe je er optimaal van geniet, maar ook de groeiende industrie en het onduidelijke juridische landschap eromheen.

Lees bio