Wat Is De Ego-Dood (Ook Bekend Als Ego-Verlies)?

Voor veel psychedelische ontdekkingsreizigers is de ego-dood een soort heilige graal. Het is de reden voor hun queeste, het opperste doel, het toppunt van psychedelica: een symbolische dood en wedergeboorte. Ook veel mensen die mediteren, zijn op zoek naar deze raadselachtige staat. Maar wat is een ego-dood nu precies en wat maakt het zo bijzonder?

Die vraag is niet eenvoudig te beantwoorden. Het begrip ego-dood (ook wel ego-verlies) zit vol tegenstrijdigheden. Je vernietigt je ego, maar versterkt het ook; je ervaart een dood waarna je leven vervolgens verbetert; je geest sublimeert, terwijl je tegelijkertijd ervaart dat je geest helderder is dan ooit tevoren. Om de verwarring verder te vergroten, bestaan er twee belangrijke definities van de ego-dood. Bovendien is het op meerdere manieren te bereiken.

Wees gerust - we gaan al deze mysteriën en gecompliceerdheden voor je uitpluizen. Maar we beginnen bij het begin. Wat is je ego?

WAT IS JE EGO?

De letterlijke betekenis van "ego" is, uit het Latijn, "ik", en Sigmund Freud heeft het woord in het moderne taalgebruik geïntroduceerd. Freud beschouwde het ego als deel van "het Zelf", wat bemiddelt tussen het dierlijke "es" en het moralistische superego. Het ego verandert de driften van het es, zodat ze acceptabel zijn voor het superego. Vervolgens bevaart het de wereld om deze driften te voeden.

Carl Jung bewerkte het werk van Freud in zijn eigen theorieën. Volgens Jung bestaat het Zelf uit ons ego, de schaduw en de persona. Het ego is het deel van onszelf waar we ons bewust van zijn - de gedachten, emoties en herinneringen waar het bewustzijn over beschikt. De schaduw is het deel van onszelf waar we ons niet bewust van zijn - de "schaduw" is gevormd door het licht van ons bewustzijn. De "persona" is wat we aan de buitenwereld tonen - ons "masker". Wanneer het ego delen van het Zelf verborgen en onbehandeld laat, migreren die delen naar de schaduw.

Oosterse stromingen, zoals het boeddhisme, hebben hun eigen opvatting over het ego. Ze beschouwen het doorgaans als een verzameling patronen uit het verleden, hetzij uit het huidige leven of voorgaande levens. Onze geconditioneerde gedachten, emoties en gedragingen bepalen het ego.

Al deze drie omschrijvingen van het ego - als deel dat bemiddelt tussen verschillende gebieden van de geest, als het bewuste segment van een groter samengesteld geheel en als een verzameling geconditioneerde reacties uit het verleden - komen ter sprake terwijl we het onderwerp "ego-dood" voor je uitpluizen.

WAT IS EGO-DOOD?

Ego-dood wordt getriggerd door een enorme verstoring van de normale gedachtestroom. Dat gebeurt middels psychedelische substanties of meditatie. Tijdens een ego-dood ervaar je een "loslating" van het ego en zie je de geest vanaf een afstand. In werkelijkheid is het deel dat observeert een ander deel van de psyche, een deel dat bevrijd is van de beperkingen en emotionele bagage van het dagelijks bestaan.

Zoals de boeddhistische leer benadrukt, is het ego verstrikt in gehechtheid, verlangen en angst, wat voorkomt dat je het ware zelfbewustzijn bereikt. Een voorbeeld: Jan hangt het idee aan dat hij een goede partner is en probeert dit zelfconcept op te krikken door anderen te overtuigen hem op die manier te zien. Als hij zich geïrriteerd of gebelgd voelt door zijn vriendin glimlacht hij, in plaats van zijn donkere gevoelens te uiten. Jans gehechtheid aan een bepaald verhaal dwingt hem delen van zichzelf te verbergen die niet in lijn liggen met de diepte van zijn schaduw. Vervolgens groeit deze schaduw en wordt de psyche van Jan een stukje brozer.

Wanneer een ego-dood ervaring zich voordoet, splitst een deel van het Zelf zich van het ego, waardoor het in staat is de psyche van een objectievere afstand te zien. Als het normale leven als een boswandelingetje is, is de ego-dood zoiets als door een helikopter in de lucht gerukt te worden. Vanuit het perspectief van ego-dood raakt het Zelf verlicht met al zijn waarheden. Zou Jan een ego-dood ervaren, dan zou hij naar een plaats reizen "buiten" zijn gehechtheden. Hij zou niet in staat zijn z'n ware gevoelens te verloochenen en zou geconfronteerd worden met de realiteit die niet overeenkomt met zijn verhaal. Na het ervaren van een ego-dood is het lastig - zo niet onmogelijk - terug te keren naar de egogehechtheden van het verleden.

Het ervaren van een ego-dood is anders voor mensen die reeds veel van hun egogehechtheden hebben laten varen. Stel dat Jan een ego-dood ondergaat, veel van zijn obsessies oplost en vervolgens nogmaals een ego-dood ondergaat - wat zou er dan gebeuren?

Hij zou boven het bos uitstijgen en de horizon aanschouwen. Veel mensen die een ego-dood beleven, doen dat niet om psychische problemen op te lossen, maar om ruimte binnen zichzelf te creëren om het goddelijke te ervaren.

DE POSITIEVE EN NEGATIEVE ASPECTEN VAN DE EGO-DOOD

Ego-dood zorgt voor gemengde gevoelens. Velen beschrijven het als een prachtige en positieve ervaring, een om nooit meer te vergeten. Anderen vinden het echter confronterend en angstaanjagend. Ego-dood is niet iets voor iedereen en indien wel, niet voor iedereen in alles fases van het leven.

negatieve aspecten van de ego-dood.

• Een ego-dood forceert soms premature inzichten. Zoals Carl Jung al waarschuwde: "Pas op voor niet-verdiende wijsheid". Ego-dood forceert de psyche delen van zichzelf te zien waar deze nog niet aan toe is.

• Ego-dood is soms angstaanjagend.

• Ego-dood is soms confronterend. De geest wordt met zijn kwalijkste aspecten geconfronteerd.

• Ego-dood is soms verwarrend. Het onthult waarheden die zo geavanceerd zijn dat de bewuste geest niet in staat is ze te analyseren.

• Ego-dood is chaotisch en onvoorspelbaar. Je weet nooit of je de universele waarheid bereikt, traumatische gebeurtenissen verwerkt of de donkere kant van jezelf ontmoet. Ego-dood is een geest uit de fles die je uit de wereld van zekerheden verjaagt.

• Ego-dood veroorzaakt bij sommige mensen een totale psychische ineenstorting.

Als er zoveel negatieve aspecten aan ego-dood verbonden zijn, waarom doen mensen dan zoveel moeite? Gelukkig zijn de positieve kanten net zo veelbetekenend als de negatieve. We gaan verder met de voordelen van de ego-dood.

positieve aspecten

• Het verstoppen voor de waarheid vermindert. De realiteit aanschouwen, hoe pijnlijk dit ook is, verheft en doet je ontplooien. Ego-dood maakt je bekend met de waarheid en geeft je de kans op een zinniger leven.

• Ego-dood is een moedige daad. Kijk nog maar eens naar de lijst met negatieve aspecten - wie zou dat nu willen riskeren? Precies! Mensen die dapper genoeg zijn om de waarheid te aanschouwen. Willens en wetens de confrontatie aangaan met het onbekende vereist enorme moed. En mensen die moed betrachten, ontplooien zich in de wereld.

• Ego-dood maakt heftige emoties los, ofwel van verdriet, geluk, schuld of euforie. Ongeacht de richting van de ervaring, de fundamentele aard van ego-dood is er een van levensbevestigende volledigheid en intensiteit. Ego-verlies staat haaks op neerslachtigheid en is soms een wonderschone, euforische beleving.

• Ego-dood maakt je soms een beter mens. Als je de lessen van je ervaring verwerkt en toepast, is het mogelijk je zwakheden in je gedrag aan te pakken.

• Ego-dood maakt soms vergeten herinneringen los en introduceert gevoelens die je nooit eerder hebt ervaren. Je groeit ervan als mens, zowel in de richting van het verleden als de toekomst.

DE BOEDDHISTISCHE KIJK OP DE EGO-DOOD

Er bestaan verscheidene definities van ego-dood, die allemaal overeenkomen met verschillende methodes om het te bereiken. Het westerse psychedelische wereldje definieert het doorgaans als een unieke ervaring. Beoefenaars van Oosterse meditatietechnieken beschouwen het echter als een levenslange reis, die uiteindelijk leidt tot de onherroepelijke vernietiging van het ego.

Het einddoel van het boeddhisme is persoonlijke verlichting, oftewel "Nirvana". Dit een vorm van ego-dood waarna het leven continueert, maar niet vanuit het ego. Veeleer zien boeddhisten het ego als een hulpmiddel dat, indien noodzakelijk, bewust en moedwillig in te zetten is. Ze brengen zeven factoren naar voren die van essentieel belang zijn op weg naar verlichting: aandachtigheid, onderzoek, energie, vreugde, kalmte, concentratie en gelijkmoedigheid.

Veel boeddhisten streven ernaar hun hele leven te mediteren. Hierdoor zijn ze in staat ego-dood te ervaren. Ze leren zichzelf soms zelfs aan in deze staat verder te leven.

PSYCHEDELICA EN EGO-DOOD

Het streven naar ego-dood door te mediteren neemt soms jaren in beslag. Dat biedt bepaalde voordelen. De geleidelijke, stapsgewijze aard van deze weg verkleint bijvoorbeeld het risico op de "niet-verdiende wijsheid" van Carl Jung. Als je jaren investeert in de voorbereiding van de ego-dood middels meditatie, heb je het verdiend.

Maar niet iedereen is in de gelegenheid om jarenlang te mediteren. Dankzij psychedelische middelen is het ervaren van de ego-dood een stuk sneller mogelijk, maar er zijn wel meer haken en ogen aan verbonden.

Psychedelica zijn substanties die je bewustzijn verruimen en een zogenaamde "trip" induceren. Als de trip krachtig genoeg is, induceert het een ego-dood. Over het algemeen heb je een flinke dosis nodig om dit te katalyseren.

Psychedelica veranderen de normale neurale patronen van de hersenen, wat tot gevolg heeft dat afgekoppelde gebieden gaan "praten" en de geijkte super-verbindingen er de brui aan geven. Neurologen hebben het "defaultnetwerk" van de hersenen geïdentificeerd, die actief is als je wakker bent. Psychedelica veroorzaken dat dit netwerk dimt en de meer geheimzinnige gebieden in het brein ontluiken.

Er zijn verschillende soorten psychedelica en ze geven allemaal een uniek "tintje" aan de ego-dood. Mensen ervaren deze substanties allemaal op een andere manier. Toch wagen we een poging om de verschillen duidelijk te maken, zodat je een algeheel beeld hebt van wat je te wachten staat. Deze lijst is niet allesomvattend; er zijn ook andere psychedelische substanties die een ego-dood genereren.

PSILOCYBINE

Psilocybine is de actieve verbinding in magic mushrooms. Om een ego-dood op te wekken, zou je ten minste vijf gram gedroogde paddenstoelen moeten consumeren. Van een overdosis paddo's ga je niet dood - het ergste wat je mogelijk gebeurt, is dat je buikkrampen krijgt of misselijk wordt. Dit probleem is echter te omzeilen door je paddo's te verwerken in chocoladerecepten. Dat valt beter op je maag.

Wat psilocybine betreft, is liefde het toverwoord. Paddo's zijn een veilige substantie om mee te beginnen. De waarheden die naar boven borrelen, zijn te managen en de effecten zijn over het algemeen positief van aard. Paddo's zijn een goed begin om de ego-dood te ervaren. Enthousiaste beginners doen er echter verstandig aan met een gereduceerde dosis van start te gaan.

LSD

Om een ego-dood te beleven, zou je meerdere doses LSD moeten gebruiken. Laat dit maar beter aan psychonauten met een hoop ervaring over. LSD is een stuk linker dan paddo's of DMT en veroorzaakt makkelijker negatieve psychologische effecten. Een hoge dosering LSD is te vergelijken met een zuidwesterstorm die door je huis giert. Alle spinnenwebben en stofnesten blazen weg, maar je voordeur rukt mogelijk ook uit haar scharnieren. En als de fundering niet in orde is, waait het hele huis weg. LSD legt soms alle waarheden bloot, ongeacht hoe duister en onvoorbereid je erop bent. Door meer risico te nemen, is het echter ook mogelijk jezelf tot grotere hoogten te verheffen.

In de regel is het verstandig eerst eens paddo's te gebruiken voordat je aan de LSD gaat. Als je eraan toe bent, begin dan met een lage dosering om te proberen de ego-dood te ervaren.

DMT

Om met DMT een ego-dood te ervaren, is het noodzakelijk dat je als gebruiker een "doorbraakervaring" meemaakt. Dat is soms een aanslag op de inhoud van je hersenpan. Mensen die een dergelijke doorbraak hebben ervaren, beschrijven het als het ontdekken van een tunnel in de realiteit, een reis er dwars doorheen en er aan de andere kant weer uit tevoorschijn komen. Daar eenmaal beland, onthult de waarheid zichzelf. Klinkt dit een beetje maf? Zeker, maar zo omschrijven gebruikers van DMT nu eenmaal doorgaans hun beleving van de ego-dood.

AYAHUASCA

Ayahuasca is een brouwsel uit de Amazone, getrokken van een DMT bevattende plant en nog een andere plant die harmine bevat. Deze twee chemische families mixen we om de allersterkste effecten die de mensheid kent, te induceren. Sommigen ervaren de aanwezigheid van een godheid die ze op hun ontdekkingsreis begeleidt. Over het algemeen ervaar je na inname van een grote hoeveelheid ayahuasca een soort van ego-dood. De ervaring is heftiger dan bij paddo's of LSD, maar meestal "zachtmoediger" voor je ziel dan LSD.

KETAMINE

Ketamine is een uitzondering op deze lijst, omdat het niet tot de klassieke psychedelica behoort. Het is een algemeen verdovingsmiddel en dissociatieve hallucinogeen en heeft effect doordat het functioneert als agonist van de NMDA-receptor. Ketamine wordt medicinaal gebruikt als pijnstiller, antidepressivum en behandelmiddel voor PTSS. In hoge doses heeft de stof echter ook hallucinogene effecten.

Als dissociatieve hallucinogeen is ketamine in staat de interpretatie van het zicht en gehoor te veranderen. Het geeft mensen soms tevens het gevoel dat ze de grip op hun omgeving verliezen. Forse doseringen kunnen leiden tot het fenomeen “K-hole”. Deze sensatie vloeit voort uit een subanesthetische toestand. In de greep van een K-hole ervaart de gebruiker een dissociatie van zichzelf. Soms leidt dit tot ego-dood. Hierbij ervaart men een eenheid met alles in het bestaan — een regelrechte spirituele ervaring.

SALVIA DIVINORUM

Salvia is een heel apart psychedelisch middel. Het valt in een andere chemische groep dan de meeste populaire substanties. Bovendien zijn de effecten zeer verschillend. Na een doorbraak dosis salvia voelt de gebruiker zich getransporteerd naar een andere wereld waarin hij mogelijk visioenen ervaart, zijn hele voorgaande leven vergeet en zelfs niet meer weet dat hij menselijk is. Maar weinig psychedelische substanties benaderen de mate van ego-dood zo sterk als salvia. Het middel heeft echter de reputatie minder aangenaam te zijn dan andere psychedelica - gebruikers die gewend zijn aan de warme "gloed" van psilocybine zouden er mogelijk angstig en gedesoriënteerd van raken. Toch omschrijft het merendeel van de gebruikers een salvia trip als bijzonder fijn.

Met psychedelica is voorzichtigheid geboden. Begin met een instapdosering, zelfs als dat niet meteen tot het ervaren van een ego-dood leidt. Ben je eenmaal bekend met een substantie en de effecten ervan, dan ben je beter voorbereid om er helemaal voor te gaan en je ego te verbrijzelen.

Adam Parsons

Professioneel cannabisjournalist, copywriter en auteur Adam Parsons is al lang werkzaam bij Zamnesia. Hij behandelt een breed scala aan onderwerpen, van CBD tot psychedelica en alles daartussen. Adam schrijft blogartikelen, handleidingen en neemt een steeds groter wordend assortiment aan producten onder de loep.

Lees bio